Kan een verhuurder strafbaar worden door de aangepaste Opiumwet?

Op 1 maart 2015 is de nieuwe Opiumwet van kracht geworden. In de wet is het voorbereiden en bevorderen van hennepteelt strafbaar gesteld. Op voorbereidingshandelingen staat een maximale gevangenisstraf van 3 jaar of een geldboete van maximaal € 81.000,00. Een flinke straf dus voor het voorbereiden van hennepteelt. Maar wat valt daar nu precies onder? Is verhuur van een woonruimte waarin later een hennepkwekerij wordt aangetroffen ineens een strafbare voorbereidingshandeling? Met andere woorden: heeft een verhuurder dan strafrechtelijke vervolging te vrezen?

Waarom een nieuwe wet?

Voor de inwerkingtreding van de nieuwe wet had het Openbaar Ministerie weinig middelen om voorbereiders van hennepteelt te vervolgen. In de Memorie van Toelichting van de nieuwe wet staat het volgende:

Ten aanzien van het verhuren van ruimten waarin later hennepkwekerijen zijn aangetroffen, blijkt slechts in een enkel geval een vervolging wegens poging tot hennepteelt succesvol.”;

Tegelijkertijd vormen de bedoelde en andere voorbereidende gedragingen duidelijk onderdeel van de keten van de illegale hennepteelt.

Verhuur van ruimtes en woningen wordt dus – in elk geval op grond van de toelichting – wel beschouwd als een mogelijke voorbereidende handeling. Dit is nogal wat. De wetgever verwacht dat van de nieuwe Opiumwet een preventief effect uit zal gaan: “namelijk dat mensen kritischer zijn bij het aannemen van opdrachten tot levering van goederen en het verstrekken van diensten of het verhuren of anderszins beschikbaar stellen van ruimten in gevallen dat daartoe aanleiding bestaat”. Er wordt dus extra oplettendheid en zorgvuldigheid verwacht van verhuurders. Toch blijkt uit dit citaat niet dat het niet kritisch zijn altijd tot strafbaarheid leidt. Er moet eerst aanleiding zijn voor de verhuurder om extra oplettend te zijn.

Wanneer ontstaat dan wel strafbaarheid? Volgens de memorie van toelichting is de voorbereider (dus de verhuurder in dit verband) strafbaar als hij weet dat een en ander bestemd is om de overtredingen van de Opiumwet te plegen of indien hij ernstige redenen heeft om dit te vermoeden. De overtredingen van de Opiumwet waar op wordt gedoeld zijn bedrijfsmatige teelt en het in grote hoeveelheden telen, aanwezig hebben of vervaardigen van verboden middelen. Er is dus een opzet-variant (die er bij de goedwillende verhuurder niet zal zijn) en een schuld-variant. Als er sterke vermoedens zijn dat het pand door de (beoogd) huurder gebruikt gaat worden voor (bijvoorbeeld) het kweken van hennep of als XTC-lab, en de verhuurder het pand toch verhuurt zonder nader onderzoek (of nadere vragen te stellen) aan de betreffende partij, dan kan de verhuurder strafbaar zijn. Dit betekent niet dat de verhuurder direct strafbaar is zodra er een hennepkwekerij in het gehuurde wordt aangetroffen, want er moet dus wel sprake zijn van schuld (onzorgvuldigheid) of opzet bij de verhuurder.

Wat kan dit betekenen voor verhuurders van woon- en bedrijfsruimte?

Voor verhuurders is zorgvuldigheid geboden. Indien het vermoeden bestaat dat een woning of een bedrijfsruimte mogelijk voor een hennepkwekerij gebruikt gaat worden, zal de verhuurder in elk geval nader onderzoek moeten doen naar de bedoelingen van de potentiële huurder met het pand door bijvoorbeeld een huurderscheck te laten uitvoeren en nadere vragen te stellen aan de huurder.

Zogenaamde growshops zijn vanaf de inwerkingtreding van de wetswijziging ook verboden. Een growshop is een bedrijf die alle materialen verkoopt die nodig zijn voor het inrichten en exploiteren van een hennepkwekerij. Gemeentes mogen geen vergunningen meer afgeven en verleende vergunningen mogen niet worden voortgezet. Volgens de Vereniging van Nederlandse Gemeenten vervallen de verleende vergunningen van rechtswege. Reeds bestaande growshops zullen dus hun werkzaamheden moeten staken. Dit neemt niet weg dat de controle op de naleving van deze regels moeilijk is. Growshops verkopen doorgaans artikelen die ook voor andere doeleinden dan voor het kweken van hennep geschikt zijn. De Raad voor de Rechtspraak heeft in haar advies aan de Minister van Justitie geschreven dat zij verwacht dat bestaande growshops hun naam zullen veranderen en hun assortiment zo zullen aanpassen dat zij kunnen doorgaan voor een andersoortige winkel, zoals een tuincentrum.

Wat kunt u als verhuurder doen?

Uit het wetsvoorstel en de toelichting blijkt dat de aanpassing van de Opiumwet met name bedoeld is voor de aanpak van georganiseerde en professionele hennepteelt. Het is in de praktijk natuurlijk lastig om vooraf al in te schatten of er een hennepkwekerij zal worden geëxploiteerd in een te verhuren pand. Bovendien is er vaak sprake van een zogenaamde ‘katvanger’, iemand die door de ‘grote bazen’ naar voren wordt geschoven om te dienen als huurder. Meestal is dat iemand zonder antecedenten dus is het voor de verhuurder lastig om te weten dat deze kandidaat kwaad van zin is. Dit neemt niet weg dat verhuurders onder het motto ‘better safe than sorry’ voorzichtig moeten zijn en bijvoorbeeld kunnen overwegen om standaard een (professionele) huurderscheck uit te voeren bij de aanvang van een huurcontract.

Daarnaast is het verstandig om in de huurovereenkomst een bepaling op te nemen die het voor de verhuurder mogelijk maakt om het gehuurde eens in de zoveel tijd te inspecteren. Het kan in geen geval kwaad zo nu en dan eens een bezoek te brengen aan verhuurde panden, onaangekondigd of na afspraak. Het is van belang de afspraken met de huurders en het door de verhuurder verrichte onderzoek naar de bedoelingen van de huurder goed te documenteren. In het geval er onverhoopt toch een procedure volgt, dan is het van belang dat de verhuurder kan aantonen dat hij aan zijn onderzoeksplicht heeft voldaan en hem dus niets te verwijten valt.

Als de verhuurder zijn onderzoek goed (genoeg) heeft gedaan, zal hem waarschijnlijk strafrechtelijk niet snel iets te verwijten vallen. Professionele criminelen zullen op slinkse wijze toch panden kunnen aanhuren om daarin vervolgens drugs te fabriceren. Dat is niet tegen te houden. Als de verhuurder kan aantonen dat er serieus onderzoek is gedaan naar de (persoon van de) huurder, dan verwacht ik niet dat er een veroordeling zal volgen. De wet is pas nieuw, er zijn mij nog geen gevallen bekend van veroordeelde verhuurders. We houden het nieuws in de gaten en zullen u informeren als er nieuws te melden is.